-
MIEJSCA PAMIĘCI
Uczniowie szkół im. 72 Pułku Piechoty w Radomiu sprawują opiekę nad:
1. Pomnikiem 72 Pułku Piechoty
2. Grobem Karola Chrobaczyńskiego ostatniego dowódcy 72 Pułku Piechoty
3. Grobem Bolesława Rosiaka polegym pod Klewaniem
4. Krzyż Wolności
HISTORIA
autor: Sebastian Konopka, nauczyciel historii
Historia 72 Pułku Piechoty im. płk. Dionizego Czachowskiego to tylko 20 lat, ale zasługuje na naszą wdzięczną pamięć. Utworzony w dalekiej ziemi włoskiej z jeńców w mundurach obcych armii, którzy zawsze czuli się Polakami, a także z polskich ochotników z różnych stron świata - tak jak w tekście Mazurka Dąbrowskiego, z ziemi włoskiej przybył do Polski. Jak cała „armia Hallera” był jednostką w pełni uzbrojoną, wyposażoną i gotową do działań bojowych. Po przybyciu do Polski w czerwcu 1919 roku znalazł się w grupie bojowej gen. Bonina, wyznaczonej do obrony zachodniej granicy przed możliwym atakiem weimarskich Niemiec. Po wcieleniu armii Hallera do wojska polskiego, pułk otrzymał nazwę 145 Pułku Pieszych Strzelców Kresowych i wszedł w skład 18 Dywizji Piechoty.Historia 72 Pułku Piechoty im. płk. Dionizego Czachowskiego to tylko 20 lat, ale zasługuje na naszą wdzięczną pamięć. Utworzony w dalekiej ziemi włoskiej z jeńców w mundurach obcych armii, którzy zawsze czuli się Polakami, a także z polskich ochotników z różnych stron świata - tak jak w tekście Mazurka Dąbrowskiego, z ziemi włoskiej przybył do Polski. Jak cała „armia Hallera” był jednostką w pełni uzbrojoną, wyposażoną i gotową do działań bojowych. Po przybyciu do Polski w czerwcu 1919 roku znalazł się w grupie bojowej gen. Bonina, wyznaczonej do obrony zachodniej granicy przed możliwym atakiem weimarskich Niemiec. Po wcieleniu armii Hallera do wojska polskiego, pułk otrzymał nazwę 145 Pułku Pieszych Strzelców Kresowych i wszedł w skład 18 Dywizji Piechoty.W obronie granic młodego państwa polskiego przed sowietami, pułk walczył na trzech frontach: Podolskim, Północnym w obronie Warszawy i Poleskim, od września 1919 roku do 18 października 1920 roku, czyli do chwili podpisania rozejmu. W trakcie działań wojennych 18 Dywizja została nazwana Żelazną Dywizją, a jej 145 Pułk Pieszych Strzelców Kresowych został uznany za najbardziej waleczną jednostkę. Nieustępliwość i waleczność miały jednak wysoką cenę. Straty pułku to 19 oficerów oraz 286 podoficerów i szeregowych. 26 żołnierzy odznaczono Krzyżem Orderu Virtutii Militari, 38 oficerów i 63 szeregowych - Krzyżem Walecznych.Po powrocie do koszar w Pińsku pułk otrzymał nowy przydział do 28 Dywizji Piechoty i nowy numer: 72 Pułk Piechoty.Od 24 kwietnia 1922 roku 72 pułk stacjonował w Radomiu, zajmując stare, porosyjskie koszary. Wielkim wysiłkiem żołnierzy koszary wyremontowano, rozbudowano i zagospodarowano tak, by służba była mniej uciążliwa. Pułk wrósł w Radom, stał się uczestnikiem uroczystości patriotycznych i państwowych. Brał udział w działalności sportowej, kulturalnej i społecznej. Od wdzięcznego społeczeństwa Radomia otrzymał 19 sierpnia 1923 roku sztandar pułkowy. Pułk uczestniczył w przeniesieniu do Radomia prochów pułkownika Dionizego Czachowskiego, obierając Go za swojego patrona. Rozkazem ministra spraw wojskowych od roku 1937 pełna nazwa pułku brzmiała: 72 Pułk Piechoty im. płk Dionizego Czachowskiego. Szczególnie uroczyście obchodzono Święto Pułkowe w dniu 14 sierpnia, ustanowione na pamiątkę krwawego, wygranego starcia z wrogiem o Sochocin. Ostatni raz Święto Pułkowe było obchodzone w 1939 roku. Dwa tygodnie później, pułk wyruszył na stanowiska bojowe w okolicy Wielunia. 1 września o godzinie 8 rano niemieckie bomby spadły na stanowiska 72 pp, rozpoczęła się wojna obronna Polski…Borowiec, Rychłocice, Konopnica, Patoki, Rogoźno - to miejscowości zaciekłych walk i zadawanych dotkliwych strat nieprzyjacielowi. Niszczono niemiecką piechotę i czołgi, pomimo ogromnej przewagi liczebnej wroga i przewagi technicznej. Ponoszono także liczne straty. 7 września zgodnie z rozkazem pułk uderzył na przedmieścia Pabianic. Żołnierze 72 pułku walczyli przeciw zmotoryzowanemu pułkowi SS „Leibstandarte Adolf Hitler” i 23 pułkowi czołgów. Pomimo początkowych sukcesów, 72 pułk poniósł klęskę. Straty w żołnierzach, broni maszynowej i przeciwpancernej spowodowały utratę możliwości dalszej walki jako jednostka taktyczna. Wokół dowództwa udało się zebrać niepełną kompanię żołnierzy. Reszta poległa, została ranna, dostała się do niewoli. Nieliczni dołączyli do innych jednostek. Zgodnie z dalszymi rozkazami, resztki pułku walczyły pod Milanówkiem, gdzie nastąpiły dalsze straty i gdzie został wzięty do niewoli dowódca pułku ppłk Karol Chrobaczyński ze swym sztabem. W kolejnych dniach około 50 żołnierzy przebiło się do Warszawy, podobna liczebnie grupa doszła do twierdzy Modlin.W czasie walk poległo większość tych żołnierzy, którzy wyruszyli jako 72 pułk na front. Spoczywają na cmentarzach na szlaku walk. Część poległych znamy z nazwiska, stopnia i daty śmierci, ale większość spoczywa bezimiennie w grobach zbiorowych, opatrzonych tylko liczbą pochowanych żołnierzy.To Oni - oficerowie i żołnierze pułku, którzy walczyli, polegli, odznaczyli się bohaterską postawą w boju, ale i Ci, którzy swoją służbę odbyli w czasie pokoju, wszyscy Oni - tworzący codzienność i sławę 72 Pułku Piechoty im. płk. Dionizego Czachowskiego - zasłużyli na naszą wdzięczność i pamięć.
Podpisy do zdjęć:
1. Wręczenie sztandaru ufundowanego przez burmistrza Chivaso w obozie La Mandria (14.03.1919r, przed wyjazdem do Francji).
2. Tak wyglądali żołnierze pułku w czasie walk w 1920 roku
3. Defilada 72 PP na Placu Konstytucji 3 Maja w Radomiu
Wybór kandydatów:
